Categorie: achtergrond informatie

Een server is een computer die continu draait en internettoegang heeft. Het gebruik van deze term geeft aan hoe het apparaat wordt gebruikt, in plaats van uitsluitend zijn hardware-specifieken te beschrijven.

Als je deze blog leest, haalt je computer of telefoon de pagina’s van de server waarop deze blog gehost staat. “gehost” betekent dat de blog op die server wordt ondergebracht. Wanneer een app of website op een server wordt gehost, draait er software op die server die continu aanstaat om ervoor te zorgen dat de app of website bereikbaar is.

Neem bijvoorbeeld een weersvoorspellingsapp op je telefoon. Het uitrekenen van complexe meteorologische modellen op je telefoon is niet haalbaar. Dus hoe doen ze dat? De intensieve berekeningen worden uitgevoerd op een gigantische computer en de omvangrijke resultaten worden opgeslagen in een server. De app op je telefoon haalt alleen de benodigde gegevens op en toont deze op een gebruiksvriendelijke manier aan jou. Deze data wordt dus gehost op de server. Apparaten die gebruik maken van een server (zoals je telefoon) worden clients genoemd.

Welke kansen zitten hier in?

Om een digitale dienst te bieden (een service), is het essentieel om over een server te beschikken. Als je een spraakassistent wilt gebruiken, heb je een computer nodig die continu kan draaien. Om dataverzameling op apparaten te blokkeren en ze 24/7 tegen te gaan, is een apparaat dat constant actief blijft vereist. Veel snelle oplossingen die ik in deze blog zal bespreken, vergen een thuis server. Natuurlijk zal ik ook uitgebreid ingaan op hoe je dit op een betaalbare manier kunt realiseren. Veel mensen kiezen ervoor om een oude pc of laptop als server te gebruiken.

Als iets altijd beschikbaar is, maar niet op je eigen apparaten plaatsvindt, dan gebeurt het op de machines van anderen. Hiermee verliest je controle, privacy en autonomie. Om dit te herstellen, heb je je eigen apparaten nodig.

Ik ga over dit thema nog ontzettend veel uitweiden. Dingen waar ik nog over wil schrijven zijn:

• In hoeverre kan je een oude smartphone als server gebruiken?
• Wat is de beste thuis server die je kan krijgen voor onder de 5, 10, 20, 50, 100 euro?
• Een gids over welke thuis server bij welke plannen
• Je dagelijkse laptop/pc ook nog als server gebruiken: do’s and dont’s
• …

VPNs worden overal aangeprezen als de manier om je privacy te beschermen. In deze blogpost wil ik dat wat meer nuanceren. Het is namelijk geen “silver bullet”.

Hoe werkt een VPN?

Een VPN werkt door het internetverkeer eerst versleuteld naar de VPN-server te sturen. Daar wordt het ontcijferd en door gestuurd naar waar het naartoe moet.

Om een effectieve VPN te maken is er dus een server nodig. Als je een betaalde VPN dienst gebruikt, is die server van het bedrijf waar je die dienst van afneemt. Daarnaast moet je om een VPN te gebruiken iets installeren op je computer/telefoon.

Als je een website bezoekt via een VPN, doorloopt de data de volgende stappen

1. De web browser geeft data aan het besturingssysteem.
2. Het besturingssysteem geeft de data door naar de app van de VPN.
3. Die app versleuteld de data en stuurt het naar de VPN server.
4. De VPN server ontcijfert de data en stuurt het door naar de website die je bezoekt.

Hier zitten nog wel wat nuances. Niet alle VPNs werken op deze manier. Sommige werken via een browser extensie, dan hoeft het niet per se langs het besturingssysteem te gaan. Ook hoeft het niet om 1 server te gaan. Grote aanbieders van VPNs hebben servers over de hele wereld waardoor mensen zich aan landelijke censuur kunnen onttrekken. Het belangrijkste punt is dat de data versleuteld is voordat het je computer/telefoon verlaat, en via servers van de VPN aanbieder gaan.

De website die je op die manier bezoekt, ziet het IP adres van de VPN server als afzender van de data.

Welke problemen lost een VPN niet op?

1. Je bent nog steeds te identificeren. Misschien niet via je IP adres, maar wel met andere dingen zoal cookies en fingerprinting.

2. Je moet veel vertrouwen hebben in de VPN aanbieder. In theorie kan de aanbieder van de VPN je data verzamelen. Als de aanbieder van de VPN gehackt wordt of beïnvloed wordt door geld en mensen met meer macht, dan is alsnog je privacy geschonden. Sommige VPN aanbieders zeggen dat ze niets bijhouden. Dat valt niet objectief te controleren.

3. Je internetprovider kan nog steeds veel data over je verzamelen. Stap 3, waarin de versleutelde berichten verstuurd worden, gebeurt nog steeds via het normale internet. De internetprovider ziet nog steeds wanneer je contact maakt met de VPN server. Als je met je telefoon gebruikt maakt van het mobiele netwerk, kan nog steeds opgeslagen worden met welke zendmasten je verbonden bent. Het is daarnaast ook belangrijk om te bedenken dat veel internet verkeer ook zonder VPN al versleuteld is.

Welke problemen lost een VPN wel op?

Soms zijn dingen geblokkeerd/niet beschikbaar in Nederland, maar wel in andere landen. Dan kan een VPN van een groot bedrijf helpen. Bedenk wel dat streamings diensten meer dan genoeg over je weten om alsnog vast te stellen dat je in Nederland bent.

Als je gebruik wilt maken van publieke wifi (zoals in de trein of in koffietentjes), dan is een VPN een must. Het is veel te makkelijk om data van andere mensen af te luisteren als je op het zelfde wifi netwerk zit. Door een VPN te gebruiken kan de hacker in de koffiezaak alleen zien dat je op dat moment internet gebruikt en een VPN gebruikt.

In deze blog ga ik veel schrijven over digitale diensten die je zelf thuis op kan zetten. Als je die ook buiten de deur wilt gebruiken, is een VPN onmisbaar. Een VPN die je zelf thuis opzet is daar al voldoende voor. Daar heb je geen commerciële VPN voor nodig.

Op deze blog zijn zowat alle snelle oplossingen open source. In deze blog leg ik uit wat dat precies inhoud.

Open source betekent meer dan alleen het beschikbaar stellen van de broncode voor iedereen. Hoewel letterlijk gezien de broncode toegankelijk is, omvat het sociaal gezien een veel bredere impact. Iedereen die weet hoe softwareontwikkeling werkt, kan deze broncode samen met diverse gereedschappen gebruiken om nieuwe software te creëren en bij te dragen aan gemeenschapsprojecten.

Wanneer de broncode voor iedereen toegankelijk is, kun je geen geld vragen voor de software; mensen kunnen het dan zelf bouwen. Open source betekent dat iedereen precies kan zien wat de software doet. Als er iets ongewenst is (zoals virussen of dataverzameling), kunnen gebruikers deze elementen zelf verwijderen. Wanneer mensen aanpassingen of toevoegingen willen doen, gebeurt dit met dezelfde inspanning. Een cruciaal aspect van open source is dat iedereen de broncode mag delen en verspreiden.

Wat is het voordeel voor mij als software gebruiker van open source?

Open-source software is primair ontworpen voor gebruikers, niet voor winst. Veel problemen met niet-opensource software komen voort uit het feit dat deze wordt gemaakt om geld te verdienen. Advertenties en data verzameling zijn gevolgen van dergelijke commerciële modellen. In open-source software ontbreekt functionaliteit die door niemand gevraagd is, zoals het plaatsen van advertenties of nieuws in het startmenu, wat bijvoorbeeld bij Microsoft wel voorkomt.

Open-source software beperkt je vrijheid niet en profiteert vaak wanneer het samenwerkt met andere software. Bijvoorbeeld kan LibreOffice zonder problemen documenten van Microsoft Office openen en bewerken.

Wat is het idee hier achter?

Je kan software onbeperkt delen zonder dat het opraakt. Vaak wordt software zelfs nuttiger als meer mensen het gebruiken. Hoe meer mensen delen, hoe meer iedereen heeft is een belangrijk principe van open source.

Veel opensource-projecten ontstaan wanneer iemand een probleem tegenkomt en moeite doet om het op te lossen. Door deze oplossing openbaar te delen, hoeven anderen niet dezelfde uitdagingen aan te gaan. Andere mensen kunnen de oplossing verbeteren en uitbreiden. Ook de originele auteur plukt daar de vruchten van.

Open source is veel meer dan broncode delen. Het wordt op wikipedia een sociale beweging genoemd.

Wat houd die beweging dan in?

Hier zijn dus boeken over geschreven. Laat het maar aan de open-source community over om documentatie daarover voor iedereen makkelijk en begrijpbaar te maken.

Een van de dingen die belangrijk zijn voor open source is open samenwerken. Iedereen kan bijdragen aan het besturingssysteem Linux. Er is een gestandaardiseerde manier van verbeter voorstellen doen en versiebeheer. Je hoeft er geen diploma’s voor te halen of door keuringen te gaan. Als je een computer hebt en in staat bent code te delen en een goed idee hebt, kan je bijdragen.

Als dingen op die manier gemaakt worden, zijn de mensen die het ontwerpen en bouwen niet bezig met winst maken of politiek gewin. Ze zijn dan bezig met de wereld een beetje beter maken.

Open source software is niet alleen vrijheid om de software aan te passen en verder te delen zoals je wilt, het stelt je ook in staat om vrij te zijn van bemoeienis door de originele auteurs of andere partijen. Bij de meest gebruikte definitie van open source is er gedacht aan dissidenten van een dictatoriaal regime.

Hoe gaat dat dan nu in de praktijk?

Er is best veel open source, en het werkt vaak zoals bedoeld. Hier onder noem ik even wat belangrijke voorbeelden

Linux is een van de succesvolste open source projecten. Een heel groot deel van alle websites draaien op Linux. Linux kan op alle apparaten. Van een Nintendo 64, een koeienmelk apparaat, tv’s, tot digitale camera’s. Linux draait zelfs nog in een pdf document. Zoals je ziet is ook die versie van Linux open source. Android, wat veel mensen op hun telefoon hebben staan, is gebaseerd op Linux en in de kern open source. Echter, tech bedrijven hebben dingen er aan toegevoegd en die toevoegingen zijn dan weer niet open source.

Zoveel waarde zonder verdien model laten grote bedrijven zich niet zomaar gebeuren. Een strategie is om eerst mee te gaan met open standaarden, dan die uit te breiden met gesloten dingen, en zo de open standaard weg te drukken.

Waarom is open source voor deze blog belangrijk?

In deze blog wil ik mensen helpen om weer controle te krijgen op de digitale wereld. En zelf controle en zeggenschap hebben wat er op je eigen apparaten gebeurt is daar een onderdeel van.

Als je op een programmaatje klikt, laad het besturingssysteem dat programma. Maar welke software laad het besturingssysteem? Dat is dus de boot-loader. Dit is typisch zo’n wordt dat heel technisch klinkt maar eigenlijk reuze meevalt. Een bootloader is een belangrijk onderdeel van veel apparaten. Niet alleen van computers en telefoons, maar ook van routers en TVs.

Een bootloader is een klein programma dat verantwoordelijk is voor het correct opstarten van je apparaat. Tijdens het opstartproces controleert het systeem eerst of alle hardware-componenten goed functioneren. Pas nadat deze controles zijn voltooid, start de bootloader het besturingssysteem en verschijnt het Windows-logo op het scherm.

Het eerste gedeelte van dit proces hangt sterk samen met hardwareaspecten. Dit segment van de bootloader is door de fabrikant van het apparaat vervaardigd en kan nauwelijks worden gewijzigd. Het tweede segment van de bootloader betreft voornamelijk software en wordt in praktijk vaak aangepast.

Door het tweede deel kan een bootloader fungeren als poortwachter, waardoor hij kan controleren of het besturingssysteem mag opstarten. Smartphonefabrikanten maken er, zoals hier beschreven , vaak gebruik van.

Als meerdere besturingssystemen op je computer zijn geïnstalleerd, kun je via de bootloader kiezen welk systeem je wilt gebruiken. De bootloader kan ook functionaliteit bevatten om problemen met het besturingssysteem op te lossen.

Een naam van een website kan erg nuttig zijn, maar computers hebben er niets aan. Stel je eens voor dat je een IP adres moest onthouden om een website te kunnen bezoeken. En maar hopen dat die nooit veranderd. In deze blogpost leg ik wat meer uit hoe dit werkt.

Een naam van een website zoals www.example.com, heet een domein naam. Een domein naam kan je kopen. Ze worden dan ook opgekocht en er wordt in gehandeld.

Zoals geschreven in dit bericht is er een IP adres nodig om ook maar iets van betekenis te doen op het internet. Dat betekend dat een domein naam moet worden omgezet naar een IP adres.

Stel, je typt “www.example.com” in het adresvak van je webbrowser. Je computer heeft geen directe kennis over deze website en moet de domeinnaam omzetten naar een IP-adres. Voor dit doel vraagt je computer het IP-adres op bij een zogenaamde DNS-server. Vaak krijgt je computer het IP-adres van de DNS-server via je router. Daarnaast kun je op je computer of telefoon zelf het IP-adres instellen voor de DNS-server.

Maar hoe weet die DNS-server dan welke IP-adres aan welke domeinnaam gekoppeld is? Het antwoord ligt bij hogere niveaus van DNS-servers: elke server vraagt verderop, totdat het uiteindelijk de “root DNS-server” raakt. Deze servers fungeren als een soort hoofd-DNS en beheren een globale lijst van domeinen en hun IP-adressen. Voor meer info verwijs ik naar Wikipedia.

Wat doet dit er toe?

Een DNS-server heeft aanzienlijke macht en wordt vaak ingezet om websites te blokkeren door hun domeinnamen weg te halen. Bijvoorbeeld, toen The Pirate Bay geblokkeerd werd, was dit door het bijhouden van zijn domeinnaam uit te schakelen. Hoewel gebruikers nog steeds toegang konden krijgen via directe invoer van het IP-adres in hun webbrowser, is het niet eenvoudig voor websites om zelf hun IP-adres openbaar te verspreiden. Bovendien kunnen internetproviders het IP-adres van een website wijzigen als ze dat nodig vinden.

Een DNS-server bevindt zich ook in een belangrijke positie wat betreft gegevens. Het registreert nauwkeurig welke websites per dag worden bezocht door een huishouden, inclusief die in “incognito modus” worden bekeken.

Een DNS server bied ook kansen. Je kan er bijvoorbeeld websites die horen bij advertenties en dataverzameling mee blokkeren. Op dit principe werkt de pi-hole. En door een DNS server te kiezen die zich inzet voor digitale vrijheid, loop je minder risico dat die ingeperkt worden.

De IP adressen zijn namelijk op. Er zijn meer apparaten online dan beschikbare IP-adressen. In deze blog bespreek ik wat een IP-adres precies is en wat het niet is.

Wat is een IP adres?

Je kan het nog het meest met een post adres vergelijken. Maar dan per internet verbinding. Je computer heeft waarschijnlijk maar 1 internet verbinding: de wifi. Je telefoon heeft vaak al 2 verbindingen: mobile data en wifi. Je telefoon heeft een ander IP adres als je op de wifi zit dan als je op mobiele data zit. De router moet er minstens 2 hebben: een IP adres voor verkeer naar buiten het grote internet op, en een IP adres naar binnen toe voor de thuis wifi.

Je kunt dit het beste vergelijken met een postadres. Alle routers en internetapparatuur gebruiken een IP-adres om routes over het internet te bepalen. Als een apparaat verbinding heeft met het internet, is er ten minste één IP-adres per apparaat nodig. Elke internetverbinding vereist een IP-adres. Je computer heeft meestal één internetverbinding: Wi-Fi, en daardoor slechts één IP-adres. Echter, je telefoon kan doorgaans zowel mobiele data als Wi-Fi gebruiken, waardoor deze twee verschillende verbindingen kunnen hebben. Je telefoon heeft dan ook verschillende IP-adressen.

De router in een thuisnetwerk moet minstens twee IP-adressen hebben: één om verkeer te routeren dat naar het internet gaat en een ander om binnenkomend verkeer van het internet naar de thuis Wi-Fi te beheren.

Een IP adres is niet zo identificerend als je denkt

Wanneer je thuis op wifi bent aangesloten, verandert je IP-adres periodiek. De frequentie hiervan hangt af van de instellingen van je router en kan variëren van dagen tot maanden. Wanneer een website je IP-adres registreert, noteert deze het IP-adres van de router voor de externe verbinding.

Het IP-adres dat websites kunnen zien is vergelijkbaar met je postadres; het is zeker identificeerend en moet goed beschermd worden. Echter, het is niet zo uniek als een vingerafdruk.